Công dân Việt Nam phạm tội ở nước ngoài, ra Toà ở đâu?

Như vậy có thể nói, trong trường hợp công dân Việt Nam thực hiện hành vi phạm tội ở ngoài lãnh thổ của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được Bộ luật hình sự năm 2015 quy định là tội phạm thì hoàn toàn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự tại Việt Nam theo quy định của pháp luật hình sự Việt Nam.

Đồng thời, pháp luật hình sự của các quốc gia trên thế giới chỉ quy định về việc xử lý hình sự đối với công dân trong phạm vi lãnh thổ của mình và theo quy định của pháp luật quốc gia đó. Vì vậy, để công dân Việt Nam phạm tội ở nước ngoài được dẫn độ trở về Việt Nam giải quyết thì giữa hai quốc gia cần phải ký kết với nhau Hiệp định tương trợ tư pháp trong lĩnh vực hiện thực, trong đó bao gồm: Ký kết công ước quốc tế, các quốc gia có quan hệ ngoại giao, các quốc gia hợp tác quốc tế dựa trên nguyên tắc có đi có lại, các quốc gia hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình thu thập bằng chứng chứng cứ, lấy lời khai của người phạm tội, khám xét và thu giữ tài sản, thu giữ vật chứng, dẫn độ tội phạm, bắt giữ để dẫn độ tội phạm, chuyển giao người phạm tội để truy cứu trách nhiệm hình sự.

Tiếp tục căn cứ theo quy định tại Điều 491 của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 có quy định về phạm vi hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tố tụng hình sự. Theo đó:

• Hợp tác quốc tế trong hoạt động tố tụng hình sự là việc các cơ quan nhà nước có thẩm quyền của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và các cơ quan có thẩm quyền của quốc gia nước ngoài phối hợp, hỗ trợ lẫn nhau để thực hiện các hoạt động cần thiết phục vụ cho hoạt động điều tra, truy tố, xét xử và hoạt động thi hành án hình sự;

• Hợp tác quốc tế trong hoạt động tố tụng hình sự bao gồm hoạt động tương trợ tư pháp trong lĩnh vực hình sự, dẫn độ tội phạm, tiếp nhận người phạm tội, chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù và các hoạt động hợp tác quốc tế khác được quy định cụ thể trong Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015, pháp luật về tương trợ tư pháp và các điều ước quốc tế mà nước Việt Nam là thành viên;

• Hợp tác quốc tế trong hoạt động tố tụng hình sự trên lãnh thổ của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam chết được thực hiện theo quy định của các điều ước quốc tế mà nước Việt Nam là thành viên hoặc được thực hiện theo nguyên tắc có đi có lại, phù hợp với quy định của pháp luật tố tụng hình sự, pháp luật về tương trợ tư pháp và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan.

Như vậy, công dân mang quốc tịch Việt Nam phạm tội ở nước ngoài thì sẽ được giải quyết như sau:

• Trong trường hợp hai quốc gia không có Hiệp định tương trợ tư pháp thì sẽ được điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án tại Tòa nán quốc gia nơi thực hiện hành vi phạm tội (Tòa án nước ngoài);

• Trong trường hợp hai quốc gia có tương trợ, có ký kết Hiệp định tương trợ tư pháp thì sẽ được dẫn độ về nước (giải quyết tại Tòa án Việt Nam).

2. Thời gian thỏa thuận về cách thức tiếp nhận chuyển giao người Việt Nam đang chấp hành án phạt tù ở nước ngoài về Việt Nam?

Căn cứ theo quy định tại Điều 30 của Nghị định số 133/2020/NĐ-CP, có quy định về vấn đề tổ chức thi hành quyết định tiếp nhận người đang chấp hành án phạt tù. Theo đó:

• Trong khoảng thời gian 05 ngày làm việc được tính bắt đầu kể từ ngày nhận được quyết định thi hành Quyết định tiếp nhận chuyển giao đối với người đang chấp hành án phạt tù ở nước ngoài về lãnh thổ của Việt Nam để chấp hành án phạt tù của Tòa án có thẩm quyền, cơ quan đầu mối của Bộ công an liên quan đến công tác chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù gửi văn bản đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền của quốc gia chuyển giao để nhằm mục đích thỏa thuận về thời gian chuyển giao, địa điểm chuyển giao, cách thức tiếp nhận chuyển giao đối với người đang chấp hành án phạt tù (có kèm theo thành phần hồ sơ thi hành án) ở nước ngoài về lãnh thổ của Việt Nam để tiếp tục chấp hành án;

• Trong trường hợp cơ quan nhà nước có thẩm quyền của quốc gia chuyển giao có văn bản, giấy tờ tài liệu đề nghị cấp giấy tờ xuất nhập cảnh cho người đang chấp hành án phạt tù ở nước ngoài về lãnh thổ của Việt Nam thì Bộ ngoại giao cần phải có trách nhiệm và nghĩa vụ chỉ đạo cơ quan đại diện ngoại giao có thẩm quyền của Việt Nam đặc trên lãnh thổ của nước ngoài cấp giấy phép thông hành cho người đó.

Như vậy có thể thấy, cơ quan đầu mối của Bộ công an liên quan đến công tác chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù cần phải gửi văn bản, giấy tờ tài liệu đến cơ quan có thẩm quyền của quốc gia chuyển giao trong khoảng thời gian 05 ngày làm việc được tính bắt đầu kể từ khi nhận được Quyết định thi hành quyết định tiếp nhận chuyển giao đối với người đang chấp hành án phạt tù ở nước ngoài trở về lãnh thổ của Việt Nam. Mục đích của văn bản này là hướng tới mục tiêu giúp cho các bên thỏa thuận về thời gian chuyển giao, địa điểm chuyển giao, cách thức tiếp nhận chuyển giao đối với người đang chấp hành án phạt tù ở nước ngoài quay trở về Việt Nam để tiếp tục chấp hành án, trong đó cần phải kèm theo thành phần hồ sơ thi hành án của người phạm tội.