Phân biệt giữa bị hại và nguyên đơn dân sự theo BLTTHS

Khái niệm

Bị hại là khái niệm để chỉ cá nhân trực tiếp bị thiệt hại về vật chất, thiệt hại về tinh thần, thiệt hại tài sản hoặc là cơ quan, tổ chức bị thiệt hại về tài sản, thiệt hại về uy tín do tội phạm gây ra hoặc đe dọa gây ra trên thực tế.

Nguyên đơn dân sự trong vụ án hình sự là khái niệm để chỉ những đương sự trong quá trình giải quyết vụ án. Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 63, Điều 64 của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015, có thể hiểu nguyên đơn dân sự là các cá nhân, tổ chức, cơ quan bị thiệt hại do tội phạm gây ra và có đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.

Quyền

Căn cứ theo quy định tại Điều 62 của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 có quy định về quyền của bị hại. Theo đó, bị hại hoặc người đại diện của bị hại có các quyền cơ bản như sau:

• Quyền được thông báo, giải thích về quyền và nghĩa vụ của bị hại;

• Quyền được đưa ra các loại chứng cứ, giấy tờ, tài liệu, đồ vật, yêu cầu hợp pháp;

• Có quyền trình bày ý kiến, quan điểm về các loại chứng cứ, tài liệu, đồ vật có liên quan đến vụ án và yêu cầu người có thẩm quyền tiến hành hoạt động kiểm tra đánh giá các loại chứng cứ đó;

• Có quyền đề nghị giám định, đề nghị định giá tài sản theo quy định của pháp luật;

• Có quyền được thông báo kết quả điều tra, thông báo kết quả giải quyết vụ án;

• Có quyền đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, thay đổi người giám định, thay đổi người định giá tài sản, người phiên dịch hoặc người dịch thuật;

• Có quyền đề nghị hình phạt hoặc đề nghị mức bồi thường thiệt hại, đề nghị biện pháp bảo đảm bồi thường;

• Có quyền tham gia phiên tòa, trình bày ý kiến và đề nghị chủ tọa phiên tòa hỏi các bị cáo cùng với những người tham gia phiên tòa khác, có quyền tranh luận tại phiên tòa để hướng tới mục tiêu bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình, có quyền xem biên bản phiên tòa;

• Có quyền tự bảo vệ cho bản thân hoặc do người khác bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình;

• Có quyền tham gia các hoạt động tố tụng theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự;

• Quyền kháng cáo bản án, kháng cáo đối với quyết định của Tòa án;

• Có quyền khiếu nại đối với quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng hoặc người có thẩm quyền tiến hành tố tụng;

• Có quyền yêu cầu cơ quan tiến hành tố tụng bảo vệ tính mạng, danh dự nhân phẩm, tài sản, sức khỏe, quyền lợi hợp pháp của mình, của người thân khi bị đe dọa trái quy định.

Đồng thời, trong trường hợp vụ án được khởi tố theo yêu cầu của bị hại (Điều 155 của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015) thì bị hại hoặc người đại diện của bị hại có quyền trình bày lời buộc tội tại phiên tòa.