Phân biệt giữa tố giác tội phạm và tin báo về tội phạm

1. Tin báo về tội phạm và tố giác tội phạm là gì?

Căn cứ theo Điều 144 của Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, sửa đổi năm 2021, quy định về tố giác, tin báo về tội phạm thì:

• Tin báo về tội phạm là những thông tin về các vụ việc có dấu hiệu tội phạm do cơ quan, tổ chức, hoặc cá nhân thông báo với cơ quan có thẩm quyền hoặc thông tin về tội phạm được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng. Điều này có nghĩa là tin báo về tội phạm bao gồm các thông tin, báo cáo hoặc đơn tố cáo mà người dân, tổ chức, hay cơ quan chức năng cung cấp để thông báo về các hành vi có thể là tội phạm. Các nguồn tin này có thể đến từ những cá nhân hoặc tổ chức tự nguyện cung cấp thông tin cho các cơ quan có thẩm quyền như công an, viện kiểm sát, hoặc tòa án. Bên cạnh đó, các tin tức được đăng tải trên báo chí, truyền hình, radio, hoặc các phương tiện truyền thông khác cũng được coi là tin báo về tội phạm.

• Tố giác về tội phạm là việc cá nhân phát hiện và tố cáo hành vi có dấu hiệu tội phạm với cơ quan có thẩm quyền. Bất kỳ cá nhân nào khi phát hiện ra một hoặc nhiều hành vi có dấu hiệu phạm tội đều có quyền và trách nhiệm tố cáo các hành vi đó đến cơ quan có thẩm quyền như công an, cảnh sát hoặc cơ quan điều tra. Việc tố giác này không chỉ giúp cơ quan chức năng phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi phạm tội mà còn góp phần bảo vệ an ninh trật tự xã hội và đảm bảo quyền lợi chính đáng của người dân.

2. Phân biệt tin báo về tội phạm và tố giác tội phạm:

Điểm giống nhau:

(1) Cơ quan, tổ chức có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm:

Theo quy định tại khoản 2 Điều 145 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, sửa đổi năm 2021, các cơ quan, tổ chức có trách nhiệm tiếp nhận tố giác và tin báo về tội phạm bao gồm:

• Cơ quan điều tra và Viện kiểm sát: Các cơ quan này có nhiệm vụ tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố. Đây là các cơ quan chính chịu trách nhiệm kiểm tra, xác minh và tiến hành các thủ tục tố tụng cần thiết khi nhận được thông tin về tội phạm.

• Cơ quan, tổ chức khác: Ngoài các cơ quan điều tra và Viện kiểm sát, các cơ quan và tổ chức khác cũng có thể tiếp nhận tố giác và tin báo về tội phạm. Điều này giúp mở rộng phạm vi tiếp nhận thông tin, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi muốn tố giác hoặc báo tin về hành vi phạm tội.

(2) Thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm:

Theo quy định tại khoản 3 Điều 145 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, sửa đổi năm 2021, thẩm quyền giải quyết tố giác và tin báo về tội phạm được xác định như sau:

• Cơ quan điều tra: Cơ quan điều tra có thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố theo thẩm quyền điều tra của mình và chịu trách nhiệm chính trong việc kiểm tra, xác minh và ra quyết định xử lý các thông tin tố giác và tin báo.

• Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra: Những cơ quan này cũng có thẩm quyền giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm theo thẩm quyền điều tra của mình, đảm bảo tính linh hoạt trong việc xử lý thông tin tố giác và tin báo.

• Viện kiểm sát: Viện kiểm sát giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố trong trường hợp phát hiện cơ quan điều tra hoặc cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra có vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong quá trình kiểm tra, xác minh thông tin hoặc có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm. Khi Viện kiểm sát đã yêu cầu bằng văn bản nhưng không được khắc phục thì Viện kiểm sát sẽ tiếp nhận và xử lý các trường hợp này.

(3) Thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm:

Theo Điều 147 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015,sửa đổi năm 2021, thời hạn giải quyết tố giác và tin báo về tội phạm được quy định cụ thể như sau:

• Thời hạn 20 ngày: Trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày nhận được tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố, cơ quan điều tra hoặc cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải kiểm tra, xác minh và ra quyết định xử lý.

• Thời hạn tối đa 2 tháng: Trong trường hợp vụ việc có nhiều tình tiết phức tạp hoặc cần kiểm tra, xác minh tại nhiều địa điểm, thời hạn giải quyết tố giác, tin báo và kiến nghị khởi tố có thể kéo dài nhưng không quá 2 tháng. 

Điểm khác nhau:

3. Thời hạn, thủ tục giải quyết tin báo về tội phạm và tố giác về tội phạm:

Thời hạn và thủ tục giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố được quy định cụ thể tại Điều 147 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, sửa đổi năm 2021 như sau:

(1) Thời hạn giải quyết:

Trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày nhận được tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, Cơ quan điều tra hoặc cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải thực hiện kiểm tra, xác minh và ra quyết định. Các quyết định này bao gồm:

• Quyết định khởi tố vụ án hình sự: Khi có đủ căn cứ xác định hành vi vi phạm có dấu hiệu phạm tội, cơ quan điều tra sẽ ra quyết định khởi tố vụ án hình sự.

• Quyết định không khởi tố vụ án hình sự: Khi không có đủ căn cứ xác định hành vi vi phạm có dấu hiệu phạm tội, cơ quan điều tra sẽ ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự.

• Quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố: Trong trường hợp cần thêm thời gian để thu thập thông tin hoặc vì lý do khách quan khác, cơ quan điều tra có thể ra quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết.

(2) Kéo dài thời hạn giải quyết:

• Trường hợp vụ việc bị tố giác, tin báo về tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố có nhiều tình tiết phức tạp hoặc cần kiểm tra, xác minh tại nhiều địa điểm, thời hạn giải quyết có thể kéo dài nhưng không quá 2 tháng. Nếu việc kiểm tra, xác minh chưa thể kết thúc trong thời hạn này, Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện trưởng Viện kiểm sát có thẩm quyền có thể gia hạn thêm một lần nhưng không quá 2 tháng.

• Trong trường hợp này, chậm nhất là 5 ngày trước khi hết thời hạn kiểm tra, xác minh ban đầu, Cơ quan điều tra hoặc cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải có văn bản đề nghị Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện kiểm sát có thẩm quyền gia hạn thời hạn kiểm tra, xác minh.

(3) Thủ tục giải quyết:

Khi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, cơ quan có thẩm quyền có thể tiến hành các hoạt động sau:

• Thu thập thông tin, tài liệu, đồ vật: Cơ quan điều tra có thể thu thập thông tin, tài liệu, đồ vật từ các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan để kiểm tra và xác minh nguồn tin tố giác.

• Khám nghiệm hiện trường: Trong trường hợp cần thiết, cơ quan điều tra có thể tiến hành khám nghiệm hiện trường để thu thập chứng cứ.

• Khám nghiệm tử thi: Nếu có liên quan đến tử thi, cơ quan điều tra sẽ thực hiện khám nghiệm tử thi để xác định nguyên nhân và tình tiết của vụ việc.

• Trưng cầu giám định và yêu cầu định giá tài sản: Cơ quan điều tra có thể trưng cầu giám định và yêu cầu định giá tài sản liên quan đến vụ việc để làm rõ các tình tiết quan trọng.

Những thủ tục này nhằm đảm bảo việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố được thực hiện một cách đầy đủ, chính xác và đúng quy định pháp luật.

4. Phục hồi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm:

Phục hồi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm theo Điều 149 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, sửa đổi năm 2021 như sau:

+ Khi lý do tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố không còn, cơ quan điều tra hoặc cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra sẽ ra quyết định phục hồi việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố.

+ Thời hạn để tiếp tục giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố sau khi ra quyết định phục hồi không được quá 01 tháng kể từ ngày ra quyết định phục hồi. Điều này đảm bảo rằng quá trình điều tra, xác minh sẽ được tiến hành một cách nhanh chóng và hiệu quả, tránh tình trạng kéo dài không cần thiết.

• Gửi quyết định phục hồi: Trong thời hạn 03 ngày kể từ ngày ra quyết định phục hồi việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, cơ quan điều tra hoặc cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải gửi quyết định phục hồi cho các bên liên quan. Các bên liên quan bao gồm:

+ Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện kiểm sát có thẩm quyền

+ Cơ quan, tổ chức, cá nhân đã tố giác, báo tin về tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố.

Như vậy, việc phục hồi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm cần được thực hiện đúng theo quy định tại Điều 149 Bộ luật Tố tụng Hinh sự năm 2015.

THAM KHẢO THÊM: