Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi

1. Khái quát về Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi:

1.1. Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi là gì?

Hành vi “cưỡng dâm” được hiểu là việc người phạm tội sử dụng nhiều thủ đoạn khác nhau, lợi dụng sự lệ thuộc hoặc tình trạng quẫn bách của nạn nhân để buộc họ miễn cưỡng giao cấu hoặc miễn cưỡng thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn.

Đặc điểm nổi bật của cưỡng dâm là nạn nhân không hoàn toàn tự nguyện nhưng bị khống chế về mặt tinh thần/quan hệ phụ thuộc nên khiến nạn nhân buộc phải miễn cưỡng chấp nhận.

Từ đó có thể đưa ra khái niệm:

“Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi: Là hành vi dùng thủ đoạn, lợi dụng sự lệ thuộc hoặc tình trạng quẫn bách để buộc người trong độ tuổi này phải miễn cưỡng giao cấu hoặc miễn cưỡng thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác. Pháp luật hình sự coi đây là một tội phạm đặc biệt nghiêm trọng bởi đối tượng bị xâm hại là người chưa thành niên, ở độ tuổi chưa phát triển đầy đủ về thể chất, tâm sinh lý nên cần được bảo vệ đặc biệt trước các hành vi xâm hại tình dục.”

1.2. Ý nghĩa của việc quy định Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi:

Quy định về Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi trong Bộ luật Hình sự 2015 có ý nghĩa to lớn cả về phương diện pháp lý lẫn xã hội.

• Thứ nhất, quy định này khẳng định sự bảo hộ đặc biệt của Nhà nước đối với quyền tự do tình dục, quyền được phát triển lành mạnh về thể chất và tinh thần của trẻ em vị thành niên.
• Thứ hai, việc hình sự hóa hành vi cưỡng dâm ở độ tuổi này góp phần ngăn chặn, răn đe những kẻ lợi dụng sự lệ thuộc, hoàn cảnh khó khăn của trẻ em để thỏa mãn dục vọng cá nhân. 
• Thứ ba, quy định tội danh này cũng giúp phân biệt rõ với các tội phạm tình dục khác, bảo đảm áp dụng hình phạt đúng người đúng tội và đúng tính chất của hành vi. 
• Thứ tư, đây là công cụ pháp lý quan trọng trong việc giữ gìn trật tự xã hội và bảo vệ thuần phong mỹ tục, đồng thời nâng cao ý thức của cộng đồng trong việc phòng ngừa và đấu tranh với nạn xâm hại tình dục trẻ em.

1.3. Cơ sở pháp lý của Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi:

Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi hiện nay đang được quy định tại Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015 như sau:

“1. Người nào dùng mọi thủ đoạn khiến người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi đang ở trong tình trạng lệ thuộc mình hoặc trong tình trạng quẫn bách phải miễn cưỡng giao cấu hoặc miễn cưỡng thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Có tính chất loạn luân;

b) Làm nạn nhân có thai;

c) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;

d) Phạm tội 02 lần trở lên;

đ) Đối với 02 người trở lên;

e) Tái phạm nguy hiểm.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:

a) Nhiều người cưỡng dâm một người;

b) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

c) Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội;

d) Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.

4. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

2. Cấu thành Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi:

2.1. Khách thể:

Điều 34 Bộ luật Dân sự năm 2015: Danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ. Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi xâm phạm trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín của nạn nhân.

Đối tượng tác động của Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi là con người, bao gồm cả nam và nữ và người không rõ ràng về giới tính.

2.2. Mặt khách quan:

Hành vi khách quan thể hiện qua việc người phạm tội dùng mọi thủ đoạn (lừa phỉnh, mua chuộc, dụ dỗ, đe dọa hoặc bằng tình cảm, bằng tiền bạc, có khi chỉ là một lời hứa…) khiến người lệ thuộc mình hoặc người đang ở trong tình trạng quẫn bách phải miễn cưỡng giao cấu với mình.

Sự lệ thuộc trong cấu thành tội phạm của Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi có thể là:

• Lệ thuộc về vật chất như được nuôi dưỡng, chăm sóc giúp đỡ về vật chất;
• Lệ thuộc vào công tác như cấp dưới, nhân viên với lãnh đạo hoặc người dân đang có việc do cơ quan Nhà nước giải quyết, người xin được ký hợp đồng…

Đặc biệt, người phạm tội phải có uy tín hoặc quyền hành nhất định đối với nạn nhân. Khoản 10 và khoản 11 Điều 3 Nghị quyết 06/2019/NQ-HĐTP có hướng dẫn cụ thể về tình trạng của nạn nhân như sau:

• Người đang ở trong tình trạng lệ thuộc: Là trường hợp người bị hại bị lệ thuộc vào người phạm tội về vật chất (người bị hại được người phạm tội nuôi dưỡng, chu cấp chi phí sinh hoạt hàng ngày…) hoặc lệ thuộc về tinh thần, công việc, giáo dục, tín ngưỡng (người bị hại là người lao động làm thuê cho người phạm tội; người bị hại là học sinh trong lớp do người phạm tội là giáo viên chủ nhiệm hoặc giáo viên bộ môn…);
• Người đang ở trong tình trạng quẫn bách: Là trường hợp người bị hại đang lâm vào hoàn cảnh khó khăn, bức bách nhưng không tự mình khắc phục được mà cần có sự hỗ trợ, giúp đỡ của người khác (không có tiền chữa bệnh hiểm nghèo; không có tiền để chuộc con mình đang bị bắt cóc…).

Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi được coi là hoàn thành khi có hành vi giao cấu hoặc hành vi quan hệ tình dụng khác. Nếu không có hành vi giao cấu thì không cấu thành Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi theo Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015.

2.3. Chủ thể:

Theo quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015, người phạm tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi có thể là bất cứ ai (công dân Việt Nam, người nước ngoài hoặc người không quốc tịch) và có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự (năng lực nhận thức và năng lực làm chủ hành vi). Về độ tuổi của Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi được xác định như sau:

• Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;
• Người từ đủ 16 tuổi trở lên sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong mọi trường hợp nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm.

2.4. Mặt chủ quan:

Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi được thực hiện do lỗi cố ý trực tiếp.

Người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu quả xảy ra (khoản 1 Điều 10 Bộ luật Hình sự năm 2015).

3. Khung hình phạt của Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi:

Khung 1: Người nào dùng mọi thủ đoạn khiến người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi đang ở trong tình trạng lệ thuộc mình hoặc trong tình trạng quẫn bách phải miễn cưỡng giao cấu hoặc miễn cưỡng thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.

Khung 2: Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm với các tình tiết định khung tăng nặng:

• Có tính chất loạn luân;
• Làm nạn nhân có thai;
• Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
• Phạm tội 02 lần trở lên; 
• Đối với 02 người trở lên;
• Tái phạm nguy hiểm.

Khung 3: Phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân với các tình tiết định khung tăng nặng:

• Nhiều người cưỡng dâm một người;
• Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
• Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội;
• Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.

Hình phạt bổ sung: Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

4. Định khung tăng nặng của Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi:

Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng của Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi hiện nay được quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015.

4.1. Tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo khoản 2 Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015:

• Có tính chất loạn luân theo điểm a khoản 2 Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015:

Hành vi cưỡng dâm mang tính loạn luân là sự xâm hại tình dục giữa những người có quan hệ huyết thống, quan hệ gia đình hoặc quan hệ nuôi dưỡng mà pháp luật, đạo đức xã hội nghiêm cấm. Tình tiết này không chỉ xâm phạm trực tiếp đến quyền lợi của trẻ em mà còn phá vỡ nền tảng đạo đức, gây tổn thương nặng nề đến tâm lý, nhân cách và sự phát triển của nạn nhân. Do đó tính chất nguy hiểm cao hơn, đòi hỏi xử lý ở mức hình phạt nghiêm khắc hơn.

• Làm nạn nhân có thai theo điểm b khoản 2 Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015:

Khi nạn nhân trong độ tuổi từ 13 đến dưới 16 bị cưỡng dâm dẫn đến có thai sẽ dẫn đến hậu quả vô cùng nặng nề vì độ tuổi này cơ thể chưa phát triển toàn diện, việc mang thai gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, học tập, tâm lý và tương lai của các em. Đây là hậu quả rất khó để khắc phục và kéo theo nhiều hệ lụy khác nhau, vì vậy pháp luật quy định là tình tiết tăng nặng để xử lý nghiêm khắc hơn.

• Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% theo điểm c khoản 2 Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015:

Hành vi cưỡng dâm có thể để lại thương tích trên thân thể hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân. Trong trường hợp nạn nhân có tỷ lệ tổn thương từ 31% đến 60% thì hậu quả này được xem là nghiêm trọng, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe, khả năng học tập, sinh hoạt và hòa nhập xã hội của người bị hại. Đây là tình tiết cho thấy mức độ tàn bạo của hành vi, do đó buộc phải áp dụng hình phạt nghiêm khắc hơn.

• Phạm tội 02 lần trở lên theo điểm d khoản 2 Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015:

Trường hợp người phạm tội thực hiện hành vi cưỡng dâm ít nhất 02 lần, có thể đối với cùng một nạn nhân hoặc nhiều nạn nhân khác nhau. Tình tiết này cho thấy sự tái diễn, lặp đi lặp lại và cố ý phạm tội. Tình tiết này ảnh hưởng nặng nề tới xã hội và thể hiện nhân thân xấu của người phạm tội.

• Đối với 02 người trở lên theo điểm đ khoản 2 Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015:

Trường hợp người phạm tội thực hiện hành vi cưỡng dâm với từ 02 nạn nhân trở lên, phạm vi xâm hại được mở rộng và số lượng nạn nhân gia tăng, dẫn đến hậu quả xã hội nghiêm trọng hơn nhiều so với trường hợp chỉ có một nạn nhân. Đây là biểu hiện của sự liều lĩnh, coi thường pháp luật và coi thường quyền con người, do đó bị xem là tình tiết tăng nặng khung hình phạt của Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi.

• Tái phạm nguy hiểm theo điểm e khoản 2 Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015:

Những trường hợp sau đây được coi là tái phạm nguy hiểm:

+ Đã bị kết án về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý;

+ Đã tái phạm, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội do cố ý.

4.2. Tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo khoản 3 Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015:

• Nhiều người cưỡng dâm một người theo điểm a khoản 3 Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015:

Đây là tình tiết thuộc khoản 3 Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015, tình tiết này phản ánh hành vi phạm tội có mức độ đặc biệt nghiêm trọng. Khi nhiều người cùng cưỡng dâm một nạn nhân sẽ khiến nạn nhân rơi vào tình trạng không thể chống cự, tác động mạnh đến tâm lý về sau. Hành vi này để lại hậu quả thể chất và tinh thần vô cùng nặng nề cũng như gây phẫn nộ mạnh mẽ trong dư luận xã hội.

• Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên theo điểm b khoản 3 Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015:

Trường hợp nạn nhân bị thương tích hoặc rối loạn tâm thần ở mức độ từ 61% trở lên sẽ được xem là hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, rất khó để khắc phục hậu quả. Đây là tình tiết định khung tăng nặng cao nhất trong nhóm về hậu quả, thể hiện tính chất tàn nhẫn của người phạm tội.

• Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội theo điểm c khoản 3 Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015:

Người phạm tội ý thức rõ mình bị nhiễm HIV nhưng vẫn thực hiện hành vi cưỡng dâm trái quy định của pháp luật, làm gia tăng nguy cơ lây truyền bệnh hiểm nghèo cho nạn nhân. Điều này đe dọa trực tiếp đến tính mạng của nạn nhân nên bị coi là trường hợp đặc biệt nguy hiểm, cần xử lý ở khung hình phạt nặng hơn.

• Làm nạn nhân chết hoặc tự sát theo điểm d khoản 3 Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015:

Hậu quả nạn nhân chết hoặc tự sát là tình tiết đặc biệt nghiêm trọng nhất. Đây là sự mất mát không thể bù đắp, phản ánh mức độ tàn bạo, ác nghiệt của hành vi cưỡng dâm. Hậu quả này không chỉ hủy hoại một con người mà còn gây chấn động xã hội, do đó pháp luật quy định khung hình phạt rất cao (mức phạt từ 12 năm đến 20 năm tù hoặc tù chung thân).

5. Phân biệt với Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi:

Tiêu chí	Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi (Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015)	Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi (Điều 145 Bộ luật Hình sự 2015)
Khái niệm hành vi	Người phạm tội dùng thủ đoạn lợi dụng sự lệ thuộc hoặc tình trạng quẫn bách để buộc nạn nhân phải miễn cưỡng giao cấu hoặc miễn cưỡng thực hiện hành vi tình dục khác.	Người phạm tội tự nguyện giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác với nạn nhân và không có yếu tố cưỡng bức.
Đặc trưng	Nạn nhân không tự nguyện, bị ép buộc do sự lệ thuộc hoặc tình trạng khó khăn và không có khả năng từ chối.	Nạn nhân có sự đồng thuận nhưng pháp luật coi đây là đồng thuận không hợp lệ vì nạn nhân chưa đủ 16 tuổi, chưa đủ khả năng nhận thức đầy đủ.
Chủ thể phạm tội	Có thể từ đủ 16 tuổi trở lên (chủ thể thường là người có khả năng chịu trách nhiệm hình sự).	Chỉ áp dụng với người đủ 18 tuổi trở lên (chủ thể đặc biệt).
Mức độ xâm hại	Mức độ nguy hiểm cao hơn vì có sự cưỡng ép, xâm phạm quyền tự do tình dục và nhân phẩm nạn nhân.	Xâm hại chủ yếu do nạn nhân chưa đủ tuổi dù có sự đồng ý nên pháp luật bảo vệ khách thể ở độ tuổi đặc biệt này.
Khung hình phạt	Khung 1: Phạt tù từ 05 năm đến 10 năm. Khung 2: Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm. Khung 3: Phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.	Khung 1: Phạt tù từ 01 năm đến 05 năm. Khung 2: Phạt tù từ 03 năm đến 10 năm. Khung 3: Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Tính chất nguy hiểm	Nguy hiểm hơn do có yếu tố cưỡng bức và nạn nhân ở lứa tuổi đặc biệt nhạy cảm.	Nhẹ hơn vì bản chất hành vi mang tính “tự nguyện đôi bên” nhưng vẫn bị pháp luật nghiêm cấm do nạn nhân chưa đủ 16 tuổi.

6. Bản án điển hình của Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi:

Bản án số 46/2023/HS ST ngày 26/06/2023 của Tòa án nhân dân huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An.

Trần Toán A và chị Trương Thị Th đi làm công nhân tại tỉnh Đồng Nai và quen biết nhau, sau đó chung sống với nhau như vợ chồng. Năm 2019, Trần Toán A theo chị Th về sống tại xóm Xuân T, xã Nghĩa Thành, huyện Nghĩa Đàn cùng với 03 người con riêng của chị Th gồm Nguyễn Thị Tú A, sinh năm 2008, Nguyễn Văn Vũ L sinh năm 2009 và Trương Hoài Ph sinh năm 2017.

Quá trình sống chung thì Trần Toán A và chị Trương Thị Th trực tiếp chăm sóc các con riêng của chị Th và con chung của hai người là Nguyễn Trần Minh Kh. Lợi dụng mối quan hệ bố dượng và con riêng của vợ, Trần Toán A đã nhiều lần cho tiền, dụ dỗ để cháu Nguyễn Thị Tú A cho mình quan hệ tình dục. Với thủ đoạn như vậy, Trần Toán A đã 02 lần quan hệ tình dục với cháu Tú A và 03 lần khác có ý định quan hệ tình dục nhưng chưa thực hiện được.

Ngoài 02 lần đã thực hiện quan hệ tình dục với cháu Nguyễn Thị Tú A thì có 03 lần khác Trần Toán A có ý định quan hệ tình dục với cháu Tú A nhưng không thành đó là khoảng đầu tháng 11 năm 2022, lần thứ tư cách lần thứ ba khoảng 02 đến 03 ngày và lần thứ năm là vào giữa tháng 11 năm 2022, Trần Toán A dụ dỗ cho bị hại tiền để được quan hệ nhưng vì các lý do khách quan nên bị cáo chưa quan hệ tình dục thành công.

Ngày 19 tháng 12 năm 2022, cháu Nguyễn Thị Tú A đã kể lại sự việc bị xâm hại cho thầy hiệu phó trường Trung học cơ sở xã Nghĩa Thành, nơi cháu Tú A đang theo học.

Sự việc sau đó được Công an huyện Nghĩa Đàn vào cuộc điều tra. Tại giám định pháp y số 80/TTPY ngày 22/12/2022 của Trung tâm pháp y sở y tế Nghệ An kết luận: Trên cơ thể cháu Nguyễn Thị Tú A không có dấu vết tổn thương, màng trinh hình viền còn nguyên vẹn. Bộ phận sinh dục không có dấu vết tổn thương.

Cáo trạng số 44/CT – VKSHS ngày 12 tháng 5 năm 2023 của VKSND huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An truy tố bị cáo Trần Toán A về tội “ Cưỡng Dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi” theo khoản 2 điều 144 BLHS.

• Quyết định của Tòa án:

+ Tuyên bố bị cáo Trần Toán A phạm tội “Cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi”.

+ Xử phạt bị cáo Trần Toán A 07 (bảy) năm 06 (sáu) tháng tù. Thời hạn tù của bị cáo tính từ ngày tạm giữ, tạm giam là ngày 20/12/2022.

THAM KHẢO THÊM: